Για την εθνοκτονία - Pierre Clastres

Η εθνοκτονία είναι, συνεπώς, η συστηματική καταστροφή των τρόπων ζωής και σκέψης ανθρώπων διαφορετικών από εκείνους που ηγούνται αυτής της διαδικασίας καταστροφής. Συμπερασματικά, η γενοκτονία δολοφονεί ανθρώπους σωματικά, ενώ η εθνοκτονία τους σκοτώνει πνευματικά… Το κοινό μεταξύ εθνοκτονίας και γενοκτονίας είναι η ταυτοτική θεώρηση του Άλλου∙ ο Άλλος είναι σαφέστατα διαφορετικός, όμως, πιο συγκεκριμένα, είναι διαφορετικός μ’ έναν λάθος τρόπο… Η εθνοκτονική άρνηση του Άλλου οδηγεί στην αυτοπραγμάτωσή του… Η εθνοκτονία γίνεται για το καλό του Άγριου… Η πνευματικότητα της εθνοκτονίας είναι η ηθική του ανθρωπισμού… Ο ορίζοντας στον οποίο διαμορφώνεται η εθνοκτονική σκέψη και πρακτική καθορίζεται σύμφωνα με δύο αξιώματα. Το πρώτο αξίωμα δέχεται την ύπαρξη μιας ιεραρχίας ανάμεσα στις κουλτούρες: υπάρχουν κατώτερες και ανώτερες κουλτούρες. Το δεύτερο αξίωμα υποστηρίζει την απόλυτη υπεροχή της δυτικής κουλτούρας. Συνεπώς, η μόνη σχέση που μπορεί να έχει αυτή με τις άλλες κουλτούρες και κυρίως με τις πρωτόγονες, είναι η άρνησή τους… Η ινδιανικότητα των Ινδιάνων καταπιέζεται προκειμένου αυτοί να γίνουν να γίνουν βραζιλιάνοι πολίτες. Συνεπώς, από την πλευρά των συντελεστών της εθνοκτονίας, αυτή δεν σημαίνει την πραγματοποίηση μιας καταστροφής: πρόκειται, αντιθέτως, για ένα αναγκαίο καθήκον, το οποίο συνεπάγεται ο ανθρωπισμός που είναι εγγεγραμμένος στην καρδιά της δυτικής κουλτούρας… Ωστόσο παραμένει το γεγονός πως αν κάθε κουλτούρα είναι εθνοκεντρική, μόνο η δυτική κουλτούρα είναι εθνοκτονική. Συνεπώς, η εθνοκτονική πρακτική δεν συνδέεται απαραίτητα με την εθνοκεντρική πίστη… Μπορούμε να εκλάβουμε την εθνοκτονία σαν την καταπίεση των πολιτιστικών διαφορών που θεωρούνται κατώτερες και κακές∙ συνεπάγεται την ενεργοποίηση κάποιων αρχών ταύτισης, ένα σχέδιο αναγωγής του Άλλου στον Ίδιο. Με άλλα λόγια, η εθνοκτονία καταλήγει στη διάλυση του πολλαπλού στο Ένα… Έτσι, ανακαλύπτουμε στον ίδιο τον πυρήνα της ουσίας του κράτους την ενεργό δύναμη του Ενός, την τάση άρνησης του πολλαπλού, τον φόβο και τον τρόμο της διαφοράς [που οδηγεί σε]: ξερίζωμα, απεδαφικοποίηση, εθνοκτονία… Πού εντοπίζουμε τη διαφορά που μας εμποδίζει να βάλουμε τα «βαρβαρικά» κράτη(τους Ίνκας, τους φαραώ, τον ανατολικό δεσποτισμό κτλ.) και τα «πολιτισμένα» κράτη (τον δυτικό κόσμο) στο ίδιο επίπεδο ή στο ίδιο τσουβάλι;  Στην πρώτη περίπτωση, αυτή η ικανότητα περιορίζεται όχι από την αδυναμία του κράτους αλλά, αντιθέτως, από τη δύναμή του: η εθνοκτονική πρακτική -η κατάργηση της διαφοράς όταν μετατρέπεται σε αντίθεση- παύει όταν η κρατική ισχύς δεν διατρέχει πλέον κανέναν κίνδυνο. Οι Ίνκας ανέχονταν τη σχετική αυτονομία των κοινοτήτων των Άνδεων, εφόσον οι τελευταίες αναγνώριζαν την πολιτική και θρησκευτική εξουσία του Αυτοκράτορα… στη δεύτερη περίπτωση -τα δυτικά κράτη- η εθνοκτονική ικανότητα είναι απεριόριστη, αχαλίνωτη. Είναι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο που μπορεί να οδηγήσει στη γενοκτονία, που μπορεί κανείς πραγματικά να θεωρήσει τον δυτικό κόσμο σαν απολύτως εθνοκτονικό… Παρήγαγε ή πέθανε, αυτό είναι το σύνθημα της Δύσης.

(Από το Για την εθνοκτονία του Pierre Clastres, εκδ. Ελευθεριακή Κουλτούρα)